Drzewa i krzewy ozdobne

Uprawa drzew owocowych może przynieść wiele satysfakcji. Owoce własnej produkcji, mimo że nie tak ładne jak ze sklepu, z pewnością smakują lepiej i są zdrowsze. Przynajmniej tak nam się wydaje, kiedy po całym dniu pracy na działce, usiądziemy wieczorem w ogrodzie, z rękami „do ziemi”. Nie ma innego wyjścia. Muszą smakować. Kiedy zdecydujemy się na uprawę drzew owocowych, pojawia się przed nami kilka zagadnień, które musimy rozwiązać:

Należy dokładnie rozplanować rozmieszczenie części sadowniczej na naszej działce mając na uwadze przede wszystkim to, iż drzewa owocowe to rośliny wieloletnie, na długo zmieniające wygląd działki. Trzeba też pomyśleć o takich elementach jak położenie w stosunku do wiejących wiatrów, położenia przechodzących w pobliżu dróg. Ważne jest też określenie przeznaczenia części działki, na której mają znaleźć się drzewa: czy będzie to tylko sad czy element części rekreacyjnej (gęstość sadzenia, dobór gatunkowy pod względem wysokości itd.).

Przy wyborze terenu niezbędne jest określenie parametrów gleby. Głównie stosunków wodno-powietrznych oraz nierozerwalnie z tym związanego poziomu wód gruntowych. Drzewa owocowe nie lubią gleb zwięzłych, źle napowietrzonych, o wysokim poziomie wody gruntowej zalewającym korzenie. Jeżeli jest on za wysoki, niezbędne może się okazać przeprowadzenie melioracji. Pozostaje jeszcze sprawa żyzności gleby, ale jest to problem do rozwiązania po przez właściwe nawożenie.

Gatunki odmiany – rośliny należy wybierać w oparciu o własne preferencje – przeważnie smakowe, co do gatunków i odmian, ale nie tylko. Ważny może być kolor kwiatów, wysokość drzew lub przeznaczenie owoców – przetwory czy bezpośrednie spożycie. Kierujmy się, więc własnym gustem, ale pamiętając o kilku zasadach:

• jakość owoców i wielkość plonu — aby móc zagospodarować wszystkie owoce
• regularność owocowania — jak najlepsza powtarzalność
• termin dojrzewania — rozłożony w czasie
• samopylność — rośliny obcopylne potrzebują zapylacza
• tempo i siła wzrostu — rośliny karłowe czy tradycyjne
• wymagania środowiskowe — wodne, świetlne, glebowe
• odporność na niskie temperatury i choroby.

Iglaki

Popularność iglaków sprawiła, że można je kupić niemal w każdym sklepie ogrodniczym lub szkółce drzew i krzewów ozdobnych.

Ze względu na fakt, ze iglarki nie lubią wielokrotnego przesadzania, wskazane jest bardzo wnikliwe i dokładne zastanowienie się nad przyszłym miejscem i przeznaczeniem roślin. Pamiętajmy, że poszczególne gatunki różnią się tempem wzrostu, pokrojem i wymaganiami glebowymi. Inaczej będziemy dobierać gatunki z przeznaczeniem na żywopłot, inaczej do klombu wokół oczka wodnego, czy altanki.

Rośliny iglaste najlepiej sadzić wiosną (marzec-kwiecień) lub u schyłku lata (sierpień-wrzesień). Są to terminy optymalne, które zapewniają roślinie dobre warunki do ukorzeniania się i odpowiedniego przygotowania do zimy.

Właściwe przygotowania miejsca i sposób sadzenia roślin iglastych ma przeolbrzymi wpływ na późniejszy wzrost i rozwój naszych roślin. Niewłaściwie posadzone rośliny będą mniej odporne na niekorzystne warunki klimatyczne choroby i szkodniki. Przed posadzeniem roślin powinniśmy starannie przygotować miejsce i podłoże. W tym celu najlepiej wykorzystać gotowe podłoże ogrodnicze Ziemovit do iglaków.

Sadzenie:

1. wyjmujemy roślinę z pojemnika i moczymy w wodzie
2. kopiemy dół minimum 2 razy większy niż bryła korzeniowa; wsypujemy podłoże do iglaków lub torf kwaśny
3. wsadzamy roślinę i uzupełniamy podłożem do iglaków lub torfem
4. podlewamy obficie wodą
5. ściółkujemy korą, trocinami lub ścinkami do dekoracji.

Aby iglaki rosły szybko i ładnie wyglądały musimy systematycznie podlewać i nawozić, ściółkować, ochraniać przed chorobami i szkodnikami, a także ciąć i formować korony.

Żeby zapewnić roślinie optymalne warunki do wzrostu i rozwoju musimy zadbać o to, by miała ona dostęp do niezbędnych składników pokarmowych. Nawożenie azotowe rozpoczynamy wiosną, gdy ruszy wegetacja, a kończymy w lipcu.

Do nawożenia iglaków możemy wykorzystać zarówno nawozy granulowane jak i płynne, dolistne oraz doglebowe. Zaleca się stosowanie obu form nawożenia.

Nawożenie jesienne ma na celu dostarczenie roślinom składników pokarmowych, głównie potasu i fosforu, które zwiększają zimotrwałość i mrozoodporność roślin. W tym celu należy stosować nawozy bezazotowe lub z niewielką zawartością azotu. Systematyczne stosowanie nawozów jesiennych zapewni naszym roślinom optymalne warunki zimowania i sprawi, że rośliny będą zdrowo i ładnie wyglądały w następnych latach.

Częstym, niepożądanym zjawiskiem w uprawie roślin iglastych jest brązowienie igieł. Może być kilka powodów jego występowania. Po pierwsze, niedobór składników pokarmowych, głównie magnezu. W celu zapobieżenia temu zjawisku należy stosować nawożenie magnezowe, nawozem przeciw brązowieniu igieł.

Innymi przyczynami mogą być choroby i szkodniki, a także mocz zwierząt domowych, głównie psów. W tym celu należy dokładnie zdiagnozować chorobę lub szkodnika i zastosować odpowiedni zabieg chemiczny.

Trawniki

Wcześniejsze zaplanowanie ogrodu w znaczący sposób zmniejszy ilość późniejszych prac i z pewnością przyniesie większą satysfakcję. Przed założeniem trawnika warto zastanowić się nad jego przyszłym kształtem oraz kształtem całego ogrodu, czyli umiejscowieniem przyszłych nasadzeń, ścieżek, oświetlenia, nawodnienia oraz miejsc na rekreację (altankę, hamak, ławkę itp.) oraz ewentualne miejsce na kompostownik.

Teren przeznaczony na trawnik musimy w pierwszej kolejności oczyścić z różnego rodzaju zanieczyszczeń i chwastów. Należy wygrabić wszystkie kamienie i inne zanieczyszczenia. Chwasty najlepiej usunąć ręcznie lub mechanicznie. W przypadku terenu pod przyszły trawnik bardzo zarośnięty chwastami należy zastosować herbicyd totalny, czyli taki, który zniszczy całą roślinność występującą na terenie zakładanego trawnika. Ważną uwagą jest, jeśli zdecydujemy się na oprysk, aby nie doprowadzić wcześniej do uszkodzeń chwastów, ponieważ to może zmniejszyć skuteczność działania środka chemicznego. Po przeprowadzeniu oprysku nie powinniśmy wykonywać jakichkolwiek czynności przez ok. 2-3 tyg.

Wysiew nasion jest czynnością dość trudną, wymagającą dużego doświadczenia w przypadku siewu ręcznego, więc najlepiej dokonać go mechanicznie za pomocą specjalnych siewników. Następną czynnością jest przykrycie nasion cienką warstwą gleby, nie przekraczającą 2cm. Dokonujemy tego za pomocą grabi, najlepiej elastycznych o długich palcach. Bardzo ważnym zabiegiem jest również wałowanie. Należy przywałować całą powierzchnię trawnika specjalnym walcem przeznaczonym do trawników oraz obficie nawodnić. Do momentu wykiełkowania, czyli 2-3 tyg. należy pamiętać o regularnym zraszaniu.

Ważnym elementem w uprawie trawnika jest jego pielęgnacja, czyli zabiegi typu koszenie, nawożenie, nawadnianie, wałowanie, aeracja, wertykulacja itp.

Koszenie trawników ozdobnych powinno odbywać się, co 7-10 dni, w zależności od pogody, nawożenia i nawadniania. Ogólnie trawniki powinniśmy kosić na długość ok. 5cm. Po założeniu trawnika, dotyczy to zwłaszcza muraw sportowych, pierwsze koszenie powinniśmy przeprowadzić na wys. ok. 8cm. Dopiero po 3-4 koszeniach możemy skracać darń do 5cm, a nawet, jeśli sobie życzymy, do 4 i 3cm.

Każdy trawnik wymaga dostarczenia składników pokarmowych w postaci azotu, fosforu i potasu. Zachowanie odpowiedniej ilość powyższych składników przy odpowiednich warunkach powietrzno - wodnych gleby nadaje oczekiwany przyrost oraz wybarwienie naszych trawników.

Najlepszymi warunkami do przeprowadzenia nawożenia jest lekko wilgotna gleba przy suchym trawniku.

Składnikiem odpowiedzialnym za wybarwienie liści, wzrost oraz krzewienie jest azot. Od wczesnej wiosny do kwietnia przyśpiesza również wegetację.

Fosfor wpływa przede wszystkim na tworzenie chlorofilu oraz jest odpowiedzialny za budowanie silnego systemu korzeniowego.

Potas jest głównie odpowiedzialny za regulowanie gospodarki wodnej roślin, przebieg fotosyntezy, a także zwiększa odporność roślin na choroby oraz niekorzystne warunki atmosferyczne typu susze i niskie temperatury.

Nawożenie poszczególnymi pierwiastkami jest najtańsze, choć uciążliwe. Dlatego powstały gotowe mieszanki wieloskładnikowe do trawników o dużej zawartości żelaza. Są to nawozy w formie granulowanej lub pylistej, gotowe do wysiewu. Pełny skład NPK w procentach czystego składnika, oraz dawki i terminy stosowania zawarte są na opakowaniu. Skład dobrano tak, aby nawóz stosować w kilku bezpiecznych dawkach w ciągu sezonu. Trawnik przed wysianiem nawozów należy oczyścić (wygrabić) i korzystnie jest przeprowadzić zabieg aeracji, czyli napowietrzenia. Ułatwi to przedostanie się składników pokarmowych w partie dostępności dla korzeni roślin. Na mniejszych obszarach możemy nawozy rozsiać ręcznie stosując metodę na krzyż, na obszarach większych wygodniej jest zastosować specjalny rozsiewacz. Należy pamiętać, że trawnik możemy zasilać nawozami wysokoazotowymi jedynie do końca sierpnia. Później należy zainteresować się specjalnie opracowanymi nawozami jesiennymi, zawierającymi mniej azotu a więcej potasu. Po każdym nawożeniu trawnik należy obficie nawodnić chyba, że spodziewamy się opadów deszczu.

Regularne nawadnianie trawników i roślin ogrodowych jest zabiegiem koniecznym dla utrzymania dobrej kondycji naszych roślin. W przypadku obszarów niewielkich nawadniać możemy ręcznie przy pomocy wężów ogrodowych, natomiast do nawadniania obszarów większych można korzystać począwszy od prostych rozwiązań, w skład których wchodzi instalacja doprowadzająca wodę oraz proste zraszacze, skończywszy na wysoko zaawansowanych automatycznych systemach irygacyjnych.

Musimy pamiętać, że każdy trawnik prócz części zielonych posiada system korzeniowy, o który musimy dbać. Zbiegiem czasu, nawet już po roku od zasiania dochodzi do gęstego zbicia korzeni, co pogarsza warunki wodno powietrzne, zwłaszcza na trawnikach mocno ugniatanych. Dostęp powietrza do korzeni jest rzeczą podstawową do prawidłowego wzrostu i rozwoju traw. Powodem ograniczenia dostępu powietrza do korzeni może być również powstawanie tzw. filcu, który się tworzy np. z resztek koszonej a nie zbieranej trawy.

Dlatego co jakiś czas należy przeprowadzić zabieg aeracji (napowietrzania) przez nakłuwanie trawnika najlepiej narzędziem zwanym aeratorem lub zabieg wertykulacji, czyli tworzenie podłużnych cięć darni na określonej głębokości. Aerator jest zbudowany w postaci walcowej, na której obwiedniowo zamieszczono elementy palczaste zagłębiające się w glebie na głębokość zazwyczaj do 3 cm w przypadku aeracji płytkiej (trawniki ozdobne) oraz ok. 10cm w przypadku aeracji wgłębnej (murawy sportowe). Zabiegu aeracji powinniśmy dokonać przynajmniej raz- na jesień w przypadku trawników ozdobnych, oraz nawet do czterech razy w sezonie na trawnikach mocno udeptywanych. Wtedy na jesień przeprowadzamy aerację wgłębną i w trakcie sezonu, począwszy od wczesnej wiosny napowietrzanie płytkie.

Walka z chwastami jest bardzo uciążliwa i ciężko je wyeliminować całkowicie z naszej murawy, tym bardziej, że w okresie całego sezonu ma miejsce ciągłe dosiewanie chwastów drogą powietrzną. Najtrudniej jest pozbyć się chwastów wieloletnich. Najpopularniejsze gatunki to: mniszek lekarski, skrzyp polny, stokrotka polna, koniczyna biała, krwawnik pospolity, podbiał pospolity, perz i babka zwyczajna. Główny problem polega na tym, że chwasty te odrastają po skoszeniu a w czasie trwania sezonu przybywają następne.

Także wśród roślin jednorocznych znajdziemy gatunki odporne na ugniatanie, które odrastają po skoszeniu. Najbardziej uciążliwe to: gwiazdnica pospolita, wiechlina roczna, ptasznik pospolity oraz rdest ptasi. Istnieje kilka metod na pozbycie się chwastów. Najszybciej i najlepiej jest zastosować herbicydy, począwszy już od początku sezonu. Obecnie na rynku istnieje wiele preparatów chwastobójczych, które doprowadzają do totalnego ususzenia rośliny wraz z jej korzeniem.

Mech jest szczególnym przypadkiem rośliny niepożądanej. Pojawia się głównie na obszarach mocno wilgotnych, na glebach zwięzłych, zwłaszcza w miejscach zacienionych. Z mchem możemy walczyć dwoma podstawowymi metodami. Po pierwsze powinniśmy dokonać zabiegu napowietrzania (aeracji), i zabieg ten powinniśmy powtórzyć kilka razy w czasie sezonu. Dostęp powietrza do korzeni mchu spowoduje stworzenie niekorzystnych warunków dla jego rozwoju. Po drugie powinniśmy zastosować preparaty zwierające siarczan żelazawy, który powinien wyeliminować całkowicie mech z naszych trawników. Bardzo dobrym środkiem do tego celu jest nawóz do trawników o dużej zawartości żelaza, który prócz właściwości przeciwdziałających rozwojowi mchu jest wieloskładnikowym nawozem mineralnym przeznaczonym do zasilania trawników. Dodatkowo mech możemy wyeliminować przez zastosowanie wapnowania czyli zastosować kredę lub dolomit.

Walka z kretem, jeśli nie chcemy powiedzieć, że jest niemożliwa, na pewno jest bardzo trudna i dla działkowiczów bardzo uciążliwa. Bardzo powszechnie stosuje się preparaty odstraszające i pułapki – skuteczność ich jest duża, pod warunkiem systematycznego stosowania. Od niedawna na rynku istnieją odstraszacze elektroakustyczne, zasilane bateriami. Odstraszacie należy umieścić w krecich tunelach. W okolicy roślin w ogrodzie możemy zasadzić aksamitki lub bazylię, które kret będzie z pewnością omijał.

Prócz kreta, naszego największego szkodnika, często mamy do czynienia z gryzoniami typu nornice i myszy, oraz również, z czego czasem nie zdajemy sobie sprawy, larwami owadów żyjącymi pod powierzchnią gleby. Metody walki z gryzoniami są podobne jak w przypadku kreta. Można stosować wszelkiego rodzaju odstraszacze akustyczne. Odnośnie larw, najczęściej spotykamy pędraki i drutowce, które są larwami chrząszczy, żerującymi na korzeniach traw, co doprowadza do ich wysychania. Warto przed założeniem trawnika (ok. 3 tyg.) zastosować profilaktyczny oprysk insektobójczy, natomiast w przypadku muraw starszych można trawnik przekopać w miejscu wyschniętym i dosiać. Larwy wykopane na powierzchnię są doskonałym kąskiem dla ptaków. Również zaleca się wówczas częstsze przeprowadzanie zabiegu aeracji.

Warzywa

Każdy, kto ma działkę lub kawałek ogródka może pokusić się o samodzielną uprawę warzyw. Poza dużą satysfakcja z osiąganych wyników, możemy także być pewni jakości i zdrowotności wyhodowanych przez nas warzyw.

Warzywa możemy uprawiać na kilka sposobów. Może to być uprawa w gruncie lub pod osłonami, z bezpośredniego wysiewu lub z rozsady. W każdym przypadku ważny jest odpowiedni dobór odmian i przygotowanie podłoża.

Kupujemy nasiona

• dobieramy odmianę roślin do jej późniejszego zastosowania: np. inne ogórki kupimy do kiszenia, a inne do spożywania na świeżo, jeżeli nie jesteśmy pewni odmiany, warto zwrócić się o pomoc do sprzedawcy w sklepie ogrodniczym,
• wczesność odmiany,
• siew bezpośredni, czy z rozsady: przy siewie bezpośrednio do gruntu można kupić nasiona na taśmie, co bardzo ułatwia równomierne sadzenie i wschody roślin,
• jeżeli roślina wymaga sadzenia z rozsady to, możemy kupić już gotowe rozsady, lub sami je przygotować
• ważne, aby nasiona były wcześniej zaprawione (przed chorobami i szkodnikami), jeżeli nie są możemy sami je zaprawić używając do tego mieszanki zaprawy do nasion np. Funaben T

Przygotowanie podłoża

Siew bezpośrednio w gruncie: najlepiej, gdy podłoże przygotowaliśmy jesienią, można w tym celu użyć obornika lub kompostu, na wiosnę można użyć gotowego podłoża ogrodniczego lub samemu takie przygotować poprzez wymieszanie dobrze przerobionego kompostu z nawozem uniwersalnym np. Azofoską, (lepiej użyć formy pylistej, niż granulowanej, łatwiej równomiernie wymieszać i szybciej uwalniają się składniki pokarmowe).

Sadzenie z rozsady: jeżeli dobrze przygotowaliśmy podłoże dla rozsady, to można wysadzać rośliny do gruntu bez konieczności szczególnego przygotowywania stanowiska,

Przygotowanie rozsady – rozsada to inaczej młoda roślina wyhodowana z nasion w specjalnych pojemnikach lub inspektach, przeznaczona do wysadzenia do gruntu.

Z rozsady uprawiamy najczęściej rośliny ciepłolubne i o długim okresie wegetacji. Są to min. Pomidor, papryka, seler, niektóre odmiany ogórków i warzyw zapustnych, zapustnych także kabaczki czy melony.

Rośliny te możemy wysadzać do gruntu dopiero po zakończeniu wiosennych przymrozków, wiec od połowy maja. Jeżeli chcielibyśmy je w tym czasie wysiewać z nasion, nie starczyłoby lata, na to żeby uzyskać i żebrać plon. Dlatego przypadku tych roślin możemy wcześniej, w domu lub szklarni przygotować rozsady i kiedy warunki klimatyczne będą sprzyjające przesadzić je do gruntu.

Przygotowanie rozsad rozpoczynamy pod koniec lutego, w zależności od gatunku i odmiany. Na każdym opakowaniu nasion jest podany optymalny termin wysiewy. Robiąc to w domu, pamiętajmy, że młode siewki potrzebują odpowiednio wysokiej temperatury i dużo światła. Dlatego najlepszym miejscem do trzymania rozsad jest parapet lub inne miejsce w pobliżu okna.

W pierwszym etapie wysiewamy nasiona do wszelkiego rodzaju skrzynek i doniczek. Najlepiej do tego wykorzystać specjalistyczne podłoża ogrodnicze do produkcji warzyw (dostępne w większości sklepów i centrów ogrodniczych).

W marcu i kwietniu rozsadzamy siewki do specjalnych pojemników, po jednej siewce, tak, aby w przyszłości łatwo było przenieść je do gruntu z całą bryłą korzeniową (zapobiega to uszkodzeniu korzeni sadzonki).

Kiedy nasze sadzonki są już odpowiednio duże i zahartowane przesadzamy je na wcześniej przygotowane stanowisko. Robimy to bardzo ostrożnie starając się nie uszkodzić młodych roślin. Przenosimy całe bryły korzeniowe do dołków, ugniatamy wokół nich ziemię tak, aby powstało małe zagłębienie, obficie podlewamy wodą.

W celu zabezpieczenia świeżo posadzonych rozsad i zapewnienia im lepszych warunków można przykryć je specjalna włókniną, która będzie je chroniła przed szkodnikami, zimnem, gradem itp.

Ochrona warzyw

1. ekologiczna odbywa się poprzez:
   • odpowiedni dobór odmian, odpornych na choroby, głównie grzybowe,
   • zmianowanie, unikanie uprawy tych samych gatunków przez kilka lat,
   • przerywanie i natychmiastowe usuwanie chorych roślin,
   • stosowanie preparatów ekologicznych, typu wyciągi z czosnku lub grapefruita,
   • stosowanie pułapek mechanicznych na szkodniki, zamiast środków ochrony roślin,
   • uprawa obok siebie roślin dobrze na siebie wpływających.
2. chemiczna ochrona:
   • przed zastosowaniem środka chemicznego warto skonsultować się z ekspertem ze sklepu ogrodniczego,
   • koniecznie stosować się do środków ostrożności zalecanych przez producenta,
   • przestrzegać okresów karencji (czas, jaki musi upłynąć od zastosowania środka chemicznego do momentu jego całkowitego rozkładu).

Najczęstsze choroby to przede wszystkim:

zgorzel siewek, parch, kiła kapusty, septorioza, mączniak.

Szkodniki:

mszyce, ślimaki, wciorniastki, gąsienice bielinka.

Uprawa pod osłonami

Jest szczególnie zalecana dla odmian ciepłolubnych takich jak pomidor, papryka czy ogórek. Tunele foliowe lub szklarnie mogą również służyć do przygotowywania sadzonek i ich hartowania. Zapewnia także szybszy zbiór i lepszy plon.

Jeżeli chcemy uniknąć budowania konstrukcji, możemy rośliny okrywać włókniną, co powinno przyspieszyć zbiór warzyw od 2 do 4 tygodni.

Wykonanie: www.malba.pl